Ankara’dan Sivas’a uzanan bu demiryolu projesi önce Yerköy’e uzanıyor ve ardından Kayseri’ye değil doğrudan Sivas’a gidiyordu. Neden Yozgat’a uğramadığı konusunda kamuoyunda yapılan tartışmalar ise tarihi bilgileri çarpıtmaktan ve topoğrafya bilmemekten kaynaklı. Osmanlı döneminde hazırlanan güzergâh planında da demiryolu Yozgat’a uğramamaktadır. Çünkü zor şartlarda yapılan yolların bir vadi güzergâhından geçirilmesi en ekonomik olanıdır. Bu konu hakkında çok fazla bilinmeyen bir detay ise Cumhuriyet döneminde Nafia Vekâleti (Bayındırlık Bakanlığı) önce demiryolu güzergâhını “Şefaatli’den sonra Kanak Çayı vadisini takip ederek Peyik ve Karamağara üzerinden ulaşacağı Tokat (Musaköy) taraflarında Samsun’dan gelecek hatta bağlanacak şekilde” belirlemiştir. Ancak beraberinde yapılan teknik tartışmalarda bu güzergâh uzunca bir mesafede ciddi bir yerleşim yerinden geçmemesinden ve güzergâhın çok fazla engebeli olmasından kaynaklı revize edilerek Karasu Çayı vadisi boyunca güneye doğru kaydırılmış ve Kayseri gibi önemli bir ticaret şehrinden geçirilmiştir.

Bu şekilde değişiklikler yapılan Ankara-Sivas hattının ilk etabı olan Yahşihan-Yerköy hattının inşaatına Nisan 1924 tarihinde başlanılmış ve ‘şimendifer’ dönemin zor koşullarında 20 Kasım 1925 günü Yerköy’e uzanmış ve istasyon işletmeye açılmıştır.

21 Kasım 1925 tarihli Cumhuriyet gazetesi, “Yerköy tren istasyonu dün merasimle açıldı” başlığıyla verdiği haberde açılışın 19 kişilik bir heyet tarafından yapıldığını yazar. Açılış için Yerköy (Yozgat) istasyonuna dönemin Meclis Başkanı Balıkesir Milletvekili Kazım Özalp Paşa gelir. Fotoğrafta kalın kürklü olan kişi Kazım Özalp Paşa’dır ve Atatürk’ün Harbiye’den sınıf arkadaşıdır. Kazım Özalp ile birlikte gelen heyette (tespit edebildiğim kadarıyla) Nafia Vekili (Bayındırlık Bakanı) İstanbul Milletvekili Süleyman Sırrı Aral, Kocaeli Milletvekili İbrahim Süreyya Yiğit, Trabzon Milletvekili Ahmet Hamdi Ülkümen ve Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı İçöz vardır.

Cumhuriyet’in Anadolu’da ilk demiryolu eseri olan Yerköy demiryolu hattının açılışında hazır bulunan Nafia Vekili Süleyman Sırrı Aral ile ilgili anılar bizlere çok şey anlatmaktadır. Çünkü Nafia Vekili hasta yatağından kalkarak Cumhuriyet’in inşa ettiği ilk demiryolu eserini görmeye Yerköy’e gelmiş ve kısa bir zaman sonra 15 Aralık 1925 tarihinde hayatını kaybetmiştir.

Süleyman Sırrı Bey’in ölümünün ardından, Cumhuriyet gazetesi başyazarı Yunus Nadi şunları yazmaktadır;

“Süleyman Sırrı Bey, genç Cumhuriyetimizin milli siyasetini en iyi kavramış önde gelenlerinden biri idi. Nafia işlerinin bir memleketin geleceğinde oynayacağı rolleri ne kadar geniş ve güçlü bir bakış ile kavramış olduğuna yakinen vakıf olduğum zaman, kendisine takdir ve hürmetlerim sonsuz bir surette artmıştı. Bu meseleleri İsmet Paşa’dan sonra en iyi anlayanlardan biri şüphesiz kendisi idi.

Süleyman Sırrı, kutsal bir vazife başında ölen şanlı ve kahraman bir kumandana ne kadar benziyor. Hasta hasta kalktı. Yerköy’e uzanan Ankara-Sivas hattının açılış töreninde hazır bulunmaya gitti. Nebizade Hamdi Bey’in bu merasime ait gönderdiği mektubun Süleyman Sırrı ile ilgili olan şu satırlarına bakınız.

‘Nafıa Vekili, bütün seyahat süresince ancak demiryollarımız söz konusu olurken söze karışıyor, bu mevzu değişince hastalığının tesiriyle hafif hafif inliyordu. Konuşmasını yapmak üzere kürsüye çıkarken nasıl söz söyleyebilecek diye düşündüm. Meğer aldanmışım. Söze başlar başlamaz, üzerindeki hastalıktan eser kalmadı. Karşımızda en neşeli zamanlardaki Süleyman Sırrı Bey vardı. Gür ve imanlı bir sesle hitabesini yaptı. Millete yarının başarıları için güvence verdi’.” [Bilsay Kuruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi Büyük Devletler ve Türkiye]

Cumhuriyet’in ilk eserlerinden olan bu demiryolu hattı devamında 29 Mayıs 1927’de Kayseri’ye, 30 Ağustos 1930’da ise Sivas’a ulaşmış ve böylelikle Anadolu’nun verimli ovalarının önemi artmış, buğday daha hızlı nakledilebilmiş, posta hizmetleri gelişmiş, ulaşım kolaylaşmış ve ekonomik kalkınma hızlanmıştır.

Sonuca bağlarsak; bundan yüzyıl önce çok zor koşullarda yapılan demiryolları Anadolu’nun tarım ürünlerini, madenlerini limanlarla, halkını ise başkentle ve diğer şehirlerle buluşturmuştur. Atatürk’ün yurt gezilerine tanıklık etmiştir. Atatürk döneminde 3 bin kilometreden fazla demiryolu yapılmıştır. “Ana yurdu demir ağlarla ören” demiryolu tek ulaşım aracı olduğu için kalkınmanın ana aracı olmuştur.

Demiryoluyla birlikte yapılan buğday siloları da kırsal kalkınmayı hızlandırmıştır. Anadolu’nun verimli ovalarında üretilen buğdayı önemli bir katma değere dönüştürmüş ve istasyonların etrafında Yerköy örneğinde olduğu gibi yeni şehirler kurulmuştur.

İşte Cumhuriyet’in en büyük kazanımı Anadolu’yu bu şekilde imar ederek yaşanabilir bir ülke kurmak olmuştur.

Cumhuriyet’in onuncu yılında “Yurttaşlarım! Az zamanda çok iş yaptık. Ancak yaptıklarımızı asla yeterli göremeyiz. Çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz.” diyen Mustafa Kemal Atatürk’e ve bu güzel ülkeyi yurt yapanlara saygıyla…