Nöbetçi Eczaneler
Anal fissür (makat çatlağı), anüs bölgesinde oluşan küçük yırtıklar veya çatlaklar nedeniyle dışkılama sırasında şiddetli ağrı ve kanama ile kendini gösteren bir sağlık sorunudur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, genellikle kabızlık veya ishal nedeniyle anüs çevresindeki cildin zorlanmasıyla ortaya çıkar. Makat bölgesinde oluşan bu çatlaklar, dışkılama sırasında ciddi rahatsızlık hissine ve günlük yaşam kalitesinin düşmesine yol açabilir.
Anal fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Makat bölgesinde (anüs) oluşan küçük yırtık veya çatlaklardır. Bu durum genellikle dışkılama sırasında ağrı ve kanama ile kendini gösterir. Anüs çevresindeki hassas dokuların zorlanması, tahriş olması veya gerilmesi sonucunda oluşan bu yaralar, kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.
Makat çatlakları genellikle kısa süreli olup birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, altı haftadan uzun süren fissürler “kronik anal fissür” olarak adlandırılır ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Bu durum, anüs kaslarında spazma neden olabilir ve iyileşmeyi zorlaştırarak tekrarlayan ağrılara yol açabilir.
Her yaş grubunda görülebilen anal fissür, özellikle kabızlık, ishal veya doğum sonrası zorlanmalar nedeniyle ortaya çıkar. Kadınlarda doğum sonrası, erkeklerde ise ağır kaldırma veya yanlış beslenme sonucu daha sık görülür.
Anal fissür (Makat Çatlağı) Belirtileri Nelerdir?
Anal fissür genellikle dışkılama sırasında veya sonrasında şiddetli ağrı ile kendini belli eder. Bu ağrı bazen kısa süreli olabilirken, bazı vakalarda saatlerce devam edebilir. Ağrı, çatlağın derinliğine ve kas spazmına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Anal fissür belirtileri şunlardır:
- Dışkılama sırasında veya sonrasında şiddetli ağrı
- Makatta yanma ve batma hissi
- Dışkılama sırasında veya sonrasında kanama (genellikle tuvalet kağıdında parlak kırmızı renkte kan görülmesi)
- Anüs çevresinde hassasiyet ve kaşıntı hissi
- Makatta gözle görülür küçük bir yırtık veya çatlak oluşumu
- Dışkılama sırasında anüs kaslarında spazm hissi ve dışkının zorlanarak çıkması
Anal fissür belirtileri bazen hemoroid (basur) ile karıştırılabilir. Ancak, anal fissürde ağrı genellikle dışkılama ile başlar ve saatlerce sürebilir, hemoroid ise daha çok şişlik ve basınç hissi ile karakterizedir.
Makat Çatlağına Ne İyi Gelir?
Makat çatlağının iyileşmesini hızlandırmak ve ağrıyı hafifletmek için bazı doğal yöntemler uygulanabilir. Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, su tüketiminin artırılması ve dışkıyı yumuşatmaya yönelik çözümler, fissürün iyileşmesine yardımcı olabilir. Makat çatlağına iyi gelen yöntemler:
- Lif açısından zengin gıdalar tüketmek: Kabızlığı önlemek için meyve, sebze ve tam tahıllı besinler tüketilmelidir.
- Bol su içmek: Günlük en az 2-3 litre su tüketmek, dışkıyı yumuşatarak anal bölgeye baskıyı azaltabilir.
- Sıcak oturma banyosu yapmak: Gün içinde 2-3 kez 10-15 dakika boyunca sıcak suya oturmak, kas spazmını azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
- Düzenli dışkılama alışkanlığı geliştirmek: Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli ve fazla ıkınmaktan kaçınılmalıdır.
- Hafif egzersiz yapmak: Düzenli yürüyüş veya hafif egzersizler, sindirim sistemini destekleyerek dışkının daha kolay atılmasını sağlar.
- Baharatlı ve asitli gıdalardan kaçınmak: Makat bölgesini tahriş edebilecek gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Krem veya merhem kullanımı: Doktor önerisiyle anüs kaslarını gevşetici kremler veya ağrı kesici merhemler kullanılabilir.
Bu yöntemler genellikle hafif ve orta dereceli anal fissürlerde iyileşmeyi destekleyebilir. Ancak, uzun süre devam eden ağrı ve kanama gibi şikayetler mevcutsa, tıbbi müdahale gerekebilir.
Anal fissür (Makat Çatlağı) Neden Olur?
Anal fissürün oluşmasındaki en yaygın neden, anüs bölgesindeki cildin aşırı gerilmesi veya tahriş olmasıdır. Bu durum, anüs kaslarının sıkılaşmasına ve çatlakların oluşmasına yol açabilir. Çatlağın oluşumunu tetikleyen birçok faktör bulunur ve bunlar genellikle sindirim sistemi, dışkılama alışkanlıkları ve yaşam tarzı ile ilişkilidir. Makat çatlağı oluşumuna neden olan başlıca faktörler:
- Kabızlık ve Sert Dışkılama: En yaygın nedenlerden biridir. Sert dışkı geçişi, anüs bölgesindeki hassas cildi yırtabilir.
- Kronik İshal: Sürekli sulu dışkılama, anal bölgeyi tahriş ederek fissür oluşumunu tetikleyebilir.
- Aşırı Ikınma: Dışkılama sırasında fazla ıkınmak, anüs kaslarının zorlanmasına ve çatlak oluşumuna neden olabilir.
- Doğum Yapma: Vajinal doğum sırasında anüs bölgesi aşırı gerilebilir ve çatlak oluşabilir.
- Yanlış Beslenme: Lif açısından yetersiz beslenme, dışkıyı sertleştirerek anal bölgeye zarar verebilir.
- Enfeksiyonlar ve İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları, makat bölgesinde hassasiyet oluşturarak fissürlere yol açabilir.
- Ağır Kaldırma veya Aşırı Fiziksel Aktivite: Karın içi basıncını artıran aktiviteler, anüs bölgesine fazla yük binmesine neden olabilir.
- Uzun Süre Oturma: Uzun süre hareketsiz kalmak ve oturmak, kan dolaşımını yavaşlatarak makat bölgesindeki dokuların zayıflamasına sebep olabilir.
- Anüs Bölgesine Yapılan Travmalar: Anüs bölgesinin tahriş olması veya zorlanması, ciltte çatlak oluşumuna neden olabilir.
Bu nedenler göz önüne alındığında, dışkılama alışkanlıklarının düzenlenmesi, su tüketiminin artırılması ve anüs bölgesinin korunması, anal fissür riskini büyük ölçüde azaltabilir.
Anal fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi
Anal fissür tedavisi, hastalığın süresine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Akut fissürler genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir, ancak kronik fissürlerde medikal veya cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir.
Akut Anal Fissür Tedavisi
Hafif ve kısa süreli fissürlerde, beslenme düzeninin değiştirilmesi, su tüketiminin artırılması, sıcak oturma banyoları ve topikal kremlerle tedavi uygulanır. Dışkıyı yumuşatıcı ilaçlar veya lif takviyeleri önerilebilir.
Kronik Anal Fissür Tedavisi
Altı haftadan uzun süren ve iyileşmeyen fissürlerde, kas spazmını azaltmak için kas gevşetici kremler veya botoks enjeksiyonu uygulanabilir. Bazı vakalarda, bölgedeki kan akışını artırarak iyileşmeyi hızlandıran ilaçlar reçete edilebilir.
Eğer fissür uzun süredir iyileşmiyor ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürüyorsa, cerrahi tedavi gerekebilir. Lateral internal sfinkterotomi adı verilen işlemle anüs kasları gevşetilerek fissürün iyileşmesi sağlanır. Bu işlem, başarı oranı yüksek olan bir yöntemdir.
Anal fissür tedavisinde erken teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması, hastalığın kronikleşmesini ve ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşır.
