Nöbetçi Eczaneler
Karbonmonoksit zehirlenmeleri her yıl onlarca can alıyor. Dr. Fatih Şahin, lodoslu havalarda soba yakılmaması, baca temizliklerinin düzenli yapılması ve karbonmonoksit algılayıcı cihazların kullanılması gerektiğini belirterek, “Erken müdahale hayat kurtarır” uyarısında bulundu.
Yozgat İl Sağlık Müdürü Dr. Fatih Şahin, kış aylarının gelmesiyle artış gösteren karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı vatandaşları dikkatli olmaya davet etti.
Dr. Şahin, karbonmonoksit gazının renksiz, tatsız ve kokusuz bir zehirli gaz olduğuna dikkat çekerek, bu gazın vücuda solunum yoluyla girerek oksijen alımını engellediğini ve hızlı müdahale edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabileceğini belirtti.
Karbonmonoksit zehirlenmelerinin sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen sobalar, şofbenler veya bacasız gaz sobalarının kullanılması nedeniyle meydana geldiğini ifade eden Dr. Şahin, “Zehirlenmeler, yakıtın iyi yanmaması ve gazın ortama yayılması sonucu oluşuyor. Bu nedenle vatandaşlarımızın dikkatli olması hayati önem taşıyor” dedi.
İl Sağlık Müdürlüğü, vatandaşların karbonmonoksit zehirlenmelerinden korunmak için şu önlemleri almasını öneriyor:
- Sobaların doğru kurulumu ve düzenli baca temizliği yapılmalı.
- Kapalı alanlarda açık ocak veya gaz sobası kullanılmamalı.
- Şofbenler iyi havalandırılan alanlarda kullanılmalı ve düzenli bakım yaptırılmalı.
- Karbonmonoksit algılayıcı cihazlar tercih edilmeli.
Dr. Şahin, karbonmonoksit zehirlenmesi şüphesi olan durumlarda derhal 112 Acil Servis’in aranması gerektiğini vurguladı. “Karbonmonoksit zehirlenmelerinde zamanında yapılacak tıbbi müdahale, hayat kurtarıcıdır. Vatandaşlarımızın bu konuda duyarlı olmalarını rica ediyoruz” diye konuştu.
Yozgat İl Sağlık Müdürü Dr. Fatih Şahin şunları söyledi;
‘’Ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında özellikle alçak basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır. Güneybatıdan esen bir rüzgâr olan “lodos” nedeniyle her yıl onlarca kişi özellikle sobadan olmak üzere sızan karbon monoksit gazı ile zehirlenmektedir. Karbon monoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur.
Havagazı, kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta yanma sırasında oluşur. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir. Karbon monoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonuçlanabilir.
Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmelidir. Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmelidir. Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır.
- İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için eğer bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalıdır. Yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmelidir. Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalıdır. Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır. Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmelidir. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1m. daha yüksekte olması sağlanmalıdır ve baca şapkası mutlaka takılmalıdır.
- Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir. “Acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalıdır.”
Şofben Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar
Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir. Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır. Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir havadar mekâna takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir. Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalıdır. Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılmamalı, açıksa hemen kapatılmalıdır. Kibrit – çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır.
Lodos Süresince Dikkat Edilecek Hususlar
Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalıdır. Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmelidir. Bina yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen gösterilmelidir. Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına yaklaşılmamalıdır ve bu gibi durumlar 186 no’lu telefondan Elektrik Arıza Servisi’ne bildirilmelidir. Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no’lu telefondan İtfaiye Servisi’ni aranmalıdır. Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalıdır. Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187 no’lu telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalıdır.
Ülkemiz genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve her yıl özellikle kış aylarında sobaların, kombilerin ve şofbenlerin yanmasıyla birlikte, ülkemizin hemen her bölgesinden çok sayıda karbonmonoksit zehirlenmesi haberleri medyaya yansımakta ve tüm sezon boyunca hemen her gün bu haberleri okumaktayız. Nice ocaklar sönmekte ve aile boyu facialar yaşanmaktadır. Yüzlerce vatandaşımız hayatını kaybetmekte, bir o kadarı da sakat kalmaktadır. Özellikle soba dumanına bağlı karbonmonoksit zehirlenmeleri topluca ölümlere yol açmaktadır. Bir aileden çok sayıda kişi aynı anda kaybedilmektedir. Alınacak tedbirlerle karbonmonoksit zehirlenmesine bağlı ölümler önlenebilir ölümlerdir. Mayıs ayına kadar kış ayları boyunca personellerimiz 112 Acil sağlık istasyonlarında halkımıza karbonmonoksit zehirlenmesi hakkında bilgilendirme yapacaklardır.