Nöbetçi Eczaneler
Uçak, tren ya da araba ile yolculuk yapmanın düşüncesi bile bazı insanlar için büyük bir gerginlik kaynağı olabilir. Hareket hastalığı, beynimizin gözlerden ve bedenden aldığı çelişkili sinyalleri algılaması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu yazıda hareket hastalığının ne olduğunu, neden meydana geldiğini ve nasıl önlenebileceğini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Hareket Hastalığının Nedenleri
Hareket hastalığı, beynimizin vücudun hareketini ve pozisyonunu algılama şekliyle doğrudan ilişkilidir. Beyin, vücudun hareketi ve pozisyonu hakkında iç kulaktan, kaslardan, tendonlardan ve eklemlerden sürekli olarak duyusal sinyaller alır. İç kulak, dengenin merkezi olarak görev yapar ve vestibüler sistem adı verilen bir ağın parçasıdır. Bu sistem, üç çift yarı dairesel kanal ile sakkül ve utrikül adı verilen iki keseden oluşur. Bu yapılar, vücudun hareketi ve pozisyonu hakkında beyne bilgi gönderir.
Yarım dairesel kanallar, başınız çevrildiğinde hareket eden bir sıvı taşır, böylece başın hareket yönleri algılanabilir. Ancak, gözleriniz bir şeyi görürken, kaslarınız başka bir şeyi hissedebilir ve iç kulağınız da farklı bir şey algılayabilir. Bu durum, beyne karmaşık mesajlar iletilmesine neden olur ve bu duyusal uyumsuzluk hareket hastalığına yol açar.
Örneğin, bir arabada seyahat ederken gözlerinizin nesneleri hareket ederken görmesi, beyninize hareket ettiğinizi bildirir. Ancak iç kulağınız ve kaslarınızdaki sinir uçları hâlâ oturduğunuzu ve dolayısıyla hareketsiz olduğunuzu hisseder. Bu nedenle, mesajlar çatışır ve mide bulantısı, baş ağrısı, genel rahatsızlık ve yön kaybı gibi semptomlar ortaya çıkar. Aynı durum uçaklarda veya gemilerde de yaşanabilir: İç kulak ve kaslar hareketi algılarken ufuk sabit görünebilir.
Hareket Hastalığının Belirtileri ve Kimler Risk Altında?
Hareket hastalığının belirtileri genellikle yavaş yavaş başlar ve hareket durmazsa kötüleşir. Belirtiler şunları içerir:
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Genel rahatsızlık
- Yön kaybı
Semptomların genellikle 20 dakika içinde ortadan kalkması beklenir, ancak şiddetli belirtilerde bu süre 24 saate kadar uzayabilir. Hareket hastalığı herkes üzerinde etkili olabilir, ancak 2 ila 12 yaş arasındaki çocuklar, hamileler ve migren geçmişi olan kişiler diğerlerinden daha yatkındır. Bebekler hareket hastalığından neredeyse hiç etkilenmezler. Westminster Üniversitesi’nde Uygulamalı Psikoloji Profesörü John Golding, bunun beynin henüz göz ve kulak arasındaki ilişkiye uyum sağlamamış olmasından kaynaklandığını belirtiyor.
Genetik faktörler de hareket hastalığının ortaya çıkmasında rol oynar. Prof. Golding, hastalıktan muzdarip olan kişilerin yüzde 65’inin aileden geçtiğini ifade ediyor.
Hareket Hastalığını Önleme ve Tedavi Yöntemleri
Önlem almak, hareket hastalığını tedavi etmekten daha etkilidir. İşte hareket hastalığını önlemeye yardımcı olabilecek bazı ipuçları:
Seyahatten Önce:
- Yemeklerden önce hafif atıştırmalıklar tercih edin. Zencefilin kusma ve baş dönmesini azaltabileceğine dair bazı çalışmalar vardır.
- Bol su içmek ve dengeli beslenmek, hareket hastalığının belirtilerini hafifletebilir.
Seyahat Sırasında:
- Nefes tekniklerini uygulamak: Kontrollü ve sabit hızda nefes almak, beyne odaklanmanıza yardımcı olabilir.
- Akupresür noktalarına basınç uygulamak: Bazı çalışmalar bu yöntemlerin etkili olabileceğini gösterse de, çoğu kişi için etkili olmayabilir.
- Hareket hastalığı ilaçları kullanmak: Bu ilaçlar genellikle semptomları önleyici özellikte olup, yolculuktan 30 ila 60 dakika önce alınmalıdır.
Hareket hastalığını önleyici bantlar da kullanılabilir; ancak bunlar haplardan daha yavaş etki eder ve yolculuktan yaklaşık 10 saat önce alınmalıdır. İlaçların yaş sınırına dikkat edilmesi gerektiği de belirtilmektedir.
Hareket hastalığı, kişisel deneyim ve genetik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Dolayısıyla, en iyi çözüm yöntemini bulmak için çeşitli yöntemleri denemek gerekebilir. Uzmanlar, belirtileri hafifletmek ve önlemek için kişisel alışkanlıkları ve tedavi seçeneklerini değerlendirmeyi öneriyor.